Yamaha's geautomatiseerde versnellingsbak (Y-AMT) - Testverslag

Automatische transmissies beleven momenteel een opleving in de motorbranche. De nieuwe technologieën worden daarbij met evenveel enthousiasme als scepsis ontvangen. De meningen zijn verdeeld: terwijl sommigen in de steeds "slimmere" motoren spannende functies zien, voelen anderen zich overweldigd en vinden ze dat een motor uit twee wielen, een frame en een motor moet bestaan. Beide standpunten zijn begrijpelijk. Yamahas benadering van een "automatische" versie voor motoren verschilt echter aanzienlijk. Daarom is het de moeite waard om een nadere blik te werpen op de nieuwe Y-AMT (Yamaha Automated Manual Transmission).

De Yamaha Y-AMT (Automated Manual Transmission) is een innovatieve schakelingstechnologie die het comfort van een automatische transmissie combineert met de controle van een handgeschakelde versnellingsbak. In tegenstelling tot conventionele automatische transmissies die met een koppelomvormer werken, blijft de Y-AMT technisch gezien een handgeschakelde versnellingsbak. Het verschil zit erin dat de koppeling en het schakelen automatisch worden geregeld - je hoeft dus niet de koppeling in te drukken of handmatig van versnelling te wisselen.

Yamaha heeft al lange ervaring met automatische transmissies. In vergelijking met de oudere YCCS-technologie (Yamaha Chip Controlled Shift) uit 2006, die ook tot doel had het handmatig schakelen te vereenvoudigen, is de Y-AMT echter aanzienlijk verder ontwikkeld. Terwijl het YCCS-systeem nog een soort semi-automatisch schakelsysteem was dat soms traag reageerde en niet altijd soepele schakelovergangen leverde, werkt de Y-AMT veel sneller en vloeiender. Het systeem kiest nauwkeurig de juiste versnelling en zorgt voor zachte overgangen - zonder vertraging of schokken.

De Y-AMT maakt het rijden vooral in uitdagend terrein of in stadsverkeer aangenamer, omdat je je volledig op de weg kunt concentreren zonder constant te hoeven schakelen. Tegelijkertijd heb je echter altijd de mogelijkheid om de keuze van de versnelling handmatig over te nemen, mocht je zelf de controle willen hebben.

Het systeem werkt met twee verschillende benaderingen: de "Drive (D)"-modus en de "Drive Plus (D+)"-modus, waarbij de D+ een iets sportievere rijervaring biedt. In beide modi schakelt de motor volledig autonoom en is daarom uitstekend geschikt voor het dagelijkse stadsverkeer of het pendelen in de file. Het verschil tussen "D" en "D+" is echter klein; in de "D"-modus worden de versnellingen iets sneller opgeschakeld, wat een soepelere rijstijl mogelijk maakt. Deze twee automatische modi worden in het Y-AMT-systeem aangeduid als "AT" (Automatic Transmission).

Aan de rechter stuurhelft bevindt zich een schakelaar waarmee tussen AT en MT kan worden gewisseld. MT staat voor "Manual Transmission" en vereist dat de bestuurder het op- en terugschakelen handmatig bedient. Tenminste, als het om opschakelen gaat - want ook in de MT-modus grijpt het systeem in zodra het toerental te laag wordt. Kortom: Als het motortoerental zo ver daalt dat de motor afslaat, schakelt het Y-AMT automatisch een versnelling terug. Deze functie is bijzonder nuttig voor beginnende rijders of in stressvolle situaties.

In de MT-modus zijn bovendien verschillende, aan de rijsituatie aangepaste modi beschikbaar, zoals men die van andere modellen kent: "Street", "Sport", "Rain" en twee individueel aanpasbare "Custom"-modi.

De automatische transmissie maakt vooral indruk door de snelle en soepele acceleratie bij verkeerslichten of stopborden. In een stedelijke omgeving werkt de schakelhulp uitstekend en maakt het ook rijden bij zeer lage snelheden mogelijk, waarbij de koppeling de juiste dosering automatisch regelt. Terwijl je door de stad rijdt, merk je nauwelijks een groot verschil tussen de "D"- en de "D+"-modus.

Zodra je echter de stad verlaat en de eerste bochtige landwegen aanpakt, merk je al snel dat de "AT"-modus zijn grenzen bereikt. De automatische transmissie beheerst ontspannen ritten probleemloos, vooral in de "D"-modus, waarbij zeer vroeg wordt opgeschakeld. Bij snelle bochtenwisselingen zou je echter willen dat het systeem sneller terugschakelt bij abrupt gas loslaten of lichtjes de achterrem aanraken. Vaak blijft de transmissie echter in een hogere versnelling en schakelt pas midden in de bocht - ofwel omhoog of omlaag, afhankelijk van of je accelereert of remt. Dit vereist extra input van de bestuurder, hetzij door de rem of door het compenseren van het gewicht, omdat het benodigde koppel ontbreekt.

Tijdens de presentatie werd al snel duidelijk dat de MT-modus de ontwikkelaars bijzonder aan het hart lag. Daarom werd de Y-AMT-technologie ook in de Yamaha MT-09 geïntroduceerd - een motorfiets die bekend staat om rijplezier, sportiviteit en sterk koppel.

Tijdens onze 300 kilometer lange testrit, die veel snelle bochten en smalle passages omvatte, hadden we uitgebreid de gelegenheid om de MT-modus te testen. Omdat de Y-AMT-technologie gebaseerd is op een geautomatiseerde versnellingsbak, worden de versnellingen nog steeds geschakeld zoals bij volledig handmatige motorfietsen. In de MT-modus leidt dit tot een schakelgedrag dat lijkt op een quickshifter wanneer de versnellingen worden ingeschakeld. Het verschil met een conventioneel handmatige MT-09 is dat nu wordt geschakeld via de "Seesaw Switch" op het stuur, in plaats van met de voet. Bovendien wordt de schakeltijd indrukwekkend verkort tot 0,1 seconden. Kortom: in de handmatige modus verschilt de met Y-AMT uitgeruste MT-09 van de conventionele versie alleen door de positie en snelheid van het schakelen.

Dit verschil maakt echter een groot verschil in het rijgedrag, want het schakelen met de hand - hoewel aanvankelijk wat onwennig - stabiliseert de gehele lichaamsdynamiek op de motorfiets. Omdat de schakelpaddles stevig kunnen worden omklemd, wordt de lichaamsbeweging tijdens het schakelen geminimaliseerd. Dankzij Y-AMT kan de linkervoet altijd in dezelfde positie op de voetsteun blijven, en hoeft de hand zelfs in kritieke situaties niet meer naar de koppelingshendel te grijpen.

Al met al maakt het handmatig schakelen via de Seesaw Switch enorm veel plezier, verhoogt het de rijveiligheid en vermindert het het risico om de motorfiets in kritieke situaties af te laten slaan.

Yamaha's benadering bij de introductie van de nieuwe generatie geautomatiseerde versnellingsbakken is zowel uniek als spannend. De volledig autonome "AT"-modus elimineert de vervelende aspecten van handmatig schakelen, zoals constant koppelen in het verkeer of herhaaldelijk starten in de stad. In de "MT"-modus daarentegen belooft Yamaha nog meer rijplezier en sportiviteit, zonder dat je het gevoel hebt met een automatische versnellingsbak onderweg te zijn. Dat deze technologie zo goed werkt in het voorbeeld van de MT-09, toont aan dat geautomatiseerde schakelingen zeker verenigbaar zijn met dynamiek en rijplezier.

Raymond Schoute, testrijder bij Yamaha, bevestigde in een kort interview zelfs dat hij zich goed kan voorstellen dat deze technologie in de toekomst vaker te zien zal zijn bij beginners die met hun MT-09 aan Trackdays deelnemen.

Om bijzonder soepele schakelingen tussen de eerste en tweede versnelling mogelijk te maken, bevindt de neutraalstand zich nu op de eerste plaats, gevolgd door de versnellingen 1 tot 6. Door de Y-AMT-technologie is het niet meer mogelijk om in neutraal de motor op te voeren, en ook kan men tijdens het rijden de koppeling niet meer intrekken om bijvoorbeeld voor een bocht te "glijden" of langzaam naar een rood licht te rollen. Hoewel de Y-AMT-technologie enige gewenning vereist, verliest de MT-09 noch aan karakter, noch voelt ze vreemd aan in vergelijking met traditioneel motorrijden.

Voor een meerprijs van 500 EUR krijgt men de Y-AMT-technologie in de MT-09 (het is waarschijnlijk dat ook andere modellen hiermee uitgerust zullen worden) evenals standaard de Keyless Ride.