Test motocykli elektrycznych Can-Am Pulse & Origin

BRP oznacza Bombardier Recreational Products. Kanadyjski koncern łączy pod swoim dachem wiele marek i pojazdów. Należą do nich łodzie, skutery wodne i skutery śnieżne. W ramach tego koncernu znajduje się również marka Can-Am, znana przede wszystkim z pojazdów terenowych, takich jak quady, trójkołowce i pojazdy typu side-by-side. Teraz, po ponad 40 latach, Can-Am powraca na rynek motocyklowy. Ten powrót jest szczególnie ekscytujący, ponieważ Can-Am nie tylko wprowadza nowoczesną technologię napędową, ale także przynosi kilka interesujących i innowacyjnych pomysłów. Modele Pulse i Origin oferują unikalne rozwiązania, których na próżno szukać u uznanych producentów motocykli lub innych elektrycznych jednośladów.

Siedziba firmy znajduje się w Valcourt, Quebec, Kanada. Produkcja motocykli Can-Am odbywa się jednak głównie w Meksyku. Sam pakiet baterii jest w pełni zautomatyzowany i produkowany w Kanadzie, ale później ma zostać przeniesiony do Meksyku. W sercu nowych elektrycznych jednośladów Can-Am znajduje się austriacka technologia: oprogramowanie i silnik elektryczny pochodzą od Rotax.

Silnik elektryczny Rotax w modelach Can-Am Origin i Can-Am Pulse może generować moc 11 kW lub 35 kW, co odpowiada 15 lub 47 KM, i jest dostosowany do kategorii prawa jazdy A1 i A2. To, co wyróżnia technologię napędową motocykli elektrycznych Can-Am, to nie sam silnik, lecz połączenie między silnikiem a pakietem baterii: obie te komponenty są chłodzone cieczą. Podczas gdy w branży samochodowej takie chłodzenie jest powszechne ze względu na mniejszą cyrkulację powietrza dla dużych akumulatorów, w motocyklach zazwyczaj tylko silnik elektryczny jest chłodzony cieczą. Z kolei baterie muszą zazwyczaj radzić sobie wyłącznie z dopływem powietrza.

Can-Am mógł skorzystać z już istniejącej technologii, która pierwotnie pochodzi z elektrycznego skutera śnieżnego koncernu BRP. Tam pompa pompuje ciecz przez cały blok napędowy – zarówno przez pakiet baterii, jej peryferia, jak i przez silnik. Jednak nie w celu chłodzenia, lecz jako system grzewczy, aby bateria była wydajna także przy ujemnych temperaturach. W elektrycznych motocyklach Can-Am kompleksowe chłodzenie cieczą oferuje decydujące zalety. Jak w przypadku łańcucha, najsłabsze ogniwo jest kluczowe dla wydajności całego systemu. W gorące dni, kiedy chłodzenie powietrzem nie wystarcza, pojedyncze ogniwa w konwencjonalnych bateriach elektrycznych jednośladów mogą lokalnie przegrzewać się i przez to starzeć się znacznie szybciej. Skraca to nie tylko żywotność tych ogniw, ale wpływa także na wydajność całej baterii. Dzięki chłodzeniu cieczą w Can-Am bateria pozostaje stale w optymalnym zakresie temperatur. Ma to również tę zaletę, że w szczególnie gorące dni nie trzeba redukować mocy – problem, który znamy ze smartfonów (aparat nie działa w upale) i który może również wystąpić w elektrycznych jednośladach.

Kolejną nowinką technologiczną i jednocześnie prawdziwym majstersztykiem jest konstrukcja wahacza w elektrycznych motocyklach Can-Am. Jest to jednoramienny wahacz, w który zintegrowano zarówno silnik, jak i łańcuch napędzający tylne koło. Ta konstrukcja niesie ze sobą kilka zalet. Po pierwsze, jest bardzo kompaktowa i cicha, co jest szczególnie ważne w przypadku motocykli elektrycznych. Ponieważ silniki elektryczne jedynie cicho szumią, tradycyjny łańcuch byłby uciążliwy. Can-Am intensywnie myślał nad cichym rozwiązaniem i znalazł je w uszczelnionej wersji konstrukcji wahacza. Technologia ta jest niezwykle solidna i odporna, a jej korzenie sięgają segmentu skuterów śnieżnych.

Jedną z dużych zalet w zakresie dynamiki jazdy jest to, że ponieważ wahacz, łańcuch i silnik są zintegrowane w jednym kompaktowym pakiecie bezpośrednio w wahaczu, nie ma typowego obniżania się tyłu podczas przyspieszania. Motocykl przyspiesza dzięki temu całkowicie równomiernie i bez własnych ruchów. Ze względu na konstrukcję, tylne koło jest niejako dociskane do podłoża, co zapewnia dodatkową przyczepność i w przypadku Origin jako motocykla typu adventure oferuje duże korzyści w terenie.

Na dodatek, ta zamknięta konstrukcja wahacza i łańcucha jest niezwykle łatwa w utrzymaniu. Wewnątrz obudowy łańcucha znajduje się olej, co sprawia, że łańcuch jest stale smarowany i nie wymaga dodatkowej konserwacji ani ręcznego smarowania, jak to ma miejsce w przypadku konwencjonalnych motocykli. Po pierwszych 5.000 kilometrach konieczna jest wymiana oleju, a następnie co 10.000 km. Sam łańcuch, który dzięki automatycznemu napinaczowi łańcucha wewnątrz zawsze ma optymalne napięcie, musi być sprawdzany jedynie co 25.000 kilometrów.

W modelach motocykli Can-Am akumulator ma pojemność 8,9 kWh. W zestawie znajduje się kabel ładujący typu 2 o mocy 6,6 kW, który jest kompatybilny zarówno z ładowaniem w trybie 2, jak i trybie 3. Can-Am podaje, że przy optymalnym napięciu źródła zasilania wynoszącym 240 V czas ładowania wynosi 50 minut, aby naładować akumulator od 20 do 80 procent. Pełne naładowanie od 0 do 100 procent przy tym napięciu trwa około 90 minut. Jeśli napięcie źródła zasilania jest niższe, na przykład 120 V, czas ładowania znacznie się wydłuża – do około 3 godzin i 10 minut na ładowanie od 20 do 80 procent. Dzięki chłodzeniu cieczą akumulatora czasy ładowania są jednak bardziej niezawodne i precyzyjne, ponieważ temperatura i stan akumulatora są bardziej stabilne. Dodatkowo modele Can-Am oferują praktyczną funkcję dla regionów, w których cena energii elektrycznej jest wyższa o określonych porach dnia: użytkownik może ustawić maksymalny poziom naładowania lub określone czasy ładowania, aby odpowiednio kontrolować fazy ładowania.

Dość szczegółów technicznych – jak jeżdżą elektryczne motocykle Can-Am? Zgodnie z oczekiwaniami, napęd elektryczny w tych mniejszych klasach mocy zmotoryzowanych jednośladów przynosi wiele zalet i tylko kilka wad. Silnik elektryczny oferuje znacznie więcej ciągu, więcej momentu obrotowego i mocniejsze przyspieszenie z miejsca niż porównywalny silnik spalinowy. Jednocześnie, ewentualnie niższa wydajność przy wysokich prędkościach i wyższych obrotach w przypadku tych motocykli ma niewielkie znaczenie.

Gdy tylko odkręcisz manetkę gazu, wystrzelisz jak z armaty. To prawdziwa przyjemność móc natychmiast wykorzystać tę nieokiełznaną moc przy niskich prędkościach. Dzięki nisko położonym ciężkim komponentom, takim jak pakiet baterii i silnik elektryczny, środek ciężkości jest szczególnie korzystny, co nadaje motocyklowi wyjątkową poręczność. Pulse waży co prawda 177 kg, a Origin 187 kg, ale zarówno w ruchu, jak i na postoju wydają się lżejsze.

Oba modele, w tym wersje 11-kW, osiągają maksymalną prędkość 129 km/h, co czyni je zasadniczo odpowiednimi do jazdy po autostradach. Jednak przy dłuższym użytkowaniu z takimi prędkościami zasięg znacznie by się zmniejszył. Ponadto motocykle te czują się wyraźnie najlepiej przy raczej wolnych do średnich prędkościach. Na krętych drogach ich mocne strony naprawdę się ujawniają: po pierwsze, przekonuje zwinne prowadzenie, a po drugie, zamontowane zawieszenie KYB, które jest dobrze wymiarowane. Amortyzator jest w pełni regulowany, podczas gdy przedni widelec upside-down nie jest regulowany. Stabilne elementy zawieszenia oferują wystarczający komfort, ale przede wszystkim dobrą stabilność i nie dają się łatwo wytrącić z równowagi na nierównościach, nawet w pochyleniu. Dzięki temu można w serpentynach w pełni wykorzystać moc silnika elektrycznego i mocno przycisnąć gaz. Szczególną zaletą jest harmonijna współpraca z wcześniej wspomnianą fizyką anty-zapadania się wahacza silnika-łańcucha, która zapewnia dodatkową stabilność i trakcję w zakrętach.

Ergonomia w obu motocyklach jest wyjątkowo dobrze zaprojektowana. Pulse oferuje przyjemne miejsce nawet dla mniejszych jeźdźców, ponieważ wysokość siedzenia wynosi zaledwie 784 mm, a wąska talia motocykla dodatkowo to wspiera. Z kolei Origin, z wysokością 865 mm, jest znacznie wyższy, ale również posiada wąską talię i dobrze wyważoną ergonomię, która jest odpowiednia także do jazdy na stojąco. Pozycja stojąca nie jest ani zbyt turystyczna, ani zbyt aktywna. Ponieważ szeroki zbiornik nie przeszkadza, mamy dużo swobody ruchu, aby przesuwać ciężar do przodu lub do tyłu i bawić się z przyczepnością – coś, co idealnie współgra z mocnym silnikiem elektrycznym. Kontrolowane uślizgi tylnego koła nie stanowią wyzwania, lecz są wielką przyjemnością na Can-Am Origin.

Jeśli chodzi o jazdę Can-Am Origin lub Can-Am Pulse, to jeśli jest coś do zarzucenia, to być może są to hamulce. Wchodząc w strefę hamowania i chcąc odważniej wjechać w zakręt, zwłaszcza na asfalcie, okazuje się, że dźwignia hamulca przedniego daje raczej gąbczaste odczucie i wymaga dość dużej siły ręki do mocniejszego opóźnienia, podczas gdy hamulec tylnego koła chwyta nagle, co utrudnia dozowanie. Problem ten jest jednak łagodzony przez kolejną technologiczną nowość od Can-Am: aktywną regenerację. Oprócz pasywnej regeneracji, czyli rekuperacji – podobnej do hamowania silnikiem, która przy zamkniętej manetce gazu oddaje energię z powrotem do baterii – Can-Am Origin i Can-Am Pulse oferują dodatkowo unikalną, aktywną regenerację. Aby z niej skorzystać, należy obrócić manetkę gazu do przodu, podobnie jak przy wyłączaniu tempomatu w motocyklu, co wzmacnia efekt hamowania i oddaje do trzech razy więcej energii z powrotem do baterii niż pasywna regeneracja.

To opóźnienie jest nie tylko wyraźnie odczuwalne podczas jazdy, ale także podczas aktywnej regeneracji zapala się światło hamowania, co przynosi duże korzyści. Szybko uczysz się, jak płynniej prowadzić e-motocykl, rezygnując z mechanicznych hamulców przed łagodniejszymi zakrętami i polegając na aktywnej regeneracji. Wymaga to co prawda pewnego przyzwyczajenia, ale optymalizuje wrażenia z jazdy i jest niezbędne, aby maksymalnie wydłużyć zasięg, co potwierdza nasz powrót.

Zasięg jest niezwykle ważnym tematem w pojazdach z napędem elektrycznym, który niestety, podobnie jak w przypadku wielu innych motocykli elektrycznych na rynku, dotyka również modele Can-Am. Dla Can-Am Pulse producent podaje zasięg 160 kilometrów w mieście i zasięg kombinowany 130 kilometrów. Can-Am Origin osiąga nieco mniejsze wartości z powodu seryjnych, grubych opon Dunlop D605, większej masy i mniej aerodynamicznego przodu. Ma osiągać do 145 kilometrów w mieście i około 115 km w trybie mieszanym. To znacznie mniej niż w przypadku porównywalnych motocykli spalinowych i stanowi problem, zwłaszcza w przypadku modelu Origin zaprojektowanego jako motocykl typu adventure.

Aby zoptymalizować zużycie energii podczas jazdy, można dostosować oddawanie mocy za pomocą różnych trybów jazdy. Pulse oferuje cztery tryby jazdy: Eco, Rain, Normal i Sport+. Origin ma dodatkowo dwa tryby terenowe, Offroad i Offroad+, które specjalnie dostosowują kontrolę trakcji i ABS do nieutwardzonych dróg. Te tryby są przejrzyście wyświetlane na dużym wyświetlaczu TFT. Dodatkowo, aktywna i pasywna regeneracja mogą być w każdej chwili ustawiane osobno.

Nasza jazda testowa rozpoczyna się w Nicei na Lazurowym Wybrzeżu i prowadzi nas na północ, w góry. Dość sportowa jazda wymaga od baterii sporo wysiłku i szybko zmniejsza zasięg. Na najwyższym punkcie naszej trasy na wyświetlaczach maszyn testowych widnieją już tylko pozostałe zasięgi od 27 do 35 km. Do hotelu pozostało jednak jeszcze 68 kilometrów! Zwracają nam uwagę, że uda nam się to tylko przy użyciu odpowiednich trybów jazdy i wykorzystaniu aktywnej regeneracji. I rzeczywiście – aktywna regeneracja sprawdza się doskonale. Dzięki dużemu udziałowi zjazdów na trasie powrotnej możemy odzyskać znaczną ilość energii i po przejechaniu 68 kilometrów docieramy bezpiecznie do hotelu, mając według wyświetlacza TFT nawet większy pozostały zasięg niż przy naszym wyjeździe.

Jedno słowo o wcześniej wspomnianej elektronice i dużym wyświetlaczu TFT: 10,25-calowy ekran dotykowy TFT pochodzi również z dobrze znanych produktów BRP, takich jak trójkołowce Can-Am, i oferuje liczne możliwości personalizacji i łączności. Apple CarPlay jest na pokładzie. Niestety, obecnie tylko Apple CarPlay, a jeszcze nie Android Auto, jednak Can-Am już pracuje nad rozwiązaniem tego problemu. Ponieważ system został przejęty z branży motoryzacyjnej, Apple CarPlay jest dostępny tylko wtedy, gdy zestaw słuchawkowy jest połączony przez Bluetooth. Sam ekran dotykowy można obsługiwać tylko na postoju ze względów bezpieczeństwa. Ogólnie rzecz biorąc, ogromny wyświetlacz jest bardzo czytelny i oferuje przydatne informacje, które można samodzielnie konfigurować. Jednostki przełączników są dobrze obsługiwalne, chociaż z pewnością nie należą do najłatwiejszych ani najbardziej intuicyjnych koncepcji obsługi na rynku, ze względu na przeładowane przyciskami panele sterowania.

Kontrola trakcji może być wyłączona w niektórych trybach jazdy. W modelu Origin w trybach offroad ABS na tylnym kole jest wyłączane. Podobnie jak w przypadku niektórych innych motocykli elektrycznych, Can-Am również posiada bieg wsteczny. Jest on aktywowany poprzez przytrzymanie przycisku startowego przez około jedną sekundę. Aby cofać, należy obrócić manetkę gazu do przodu – czyli w przeciwnym kierunku.

Czas porozmawiać o cenie nowych motocykli Can-Am. Pojazdy elektryczne są ogólnie znacznie droższe niż porównywalne modele spalinowe, a cena modeli Pulse i Origin również nie jest niska. Podstawowa wersja Pulse jest dostępna w Austrii od 16 999 €. Dodatkowo Can-Am oferuje model Pulse 73’, hołd dla oryginalnego motocykla motocrossowego z 1973 roku, z ekskluzywnym, srebrnym designem, LED-owymi światłami do jazdy dziennej, naklejkami 73’ i osłonami przeciwwiatrowymi. Pulse 73’ kosztuje 19 299 €. Za model Origin trzeba zapłacić co najmniej 17 599 €, a za Origin 73’ aż 19 799 €. Na moje pytanie, co prowadzi do tak wysokich cen, podano następujące powody: Nie chciano sabotować ponownego wejścia na rynek motocyklowy, pogarszając z powodu kosztów osiągi modeli Origin i Pulse. Oba motocykle są więc zdecydowanie postrzegane jako produkty premium. Jednocześnie nowoczesna technologia napędu elektrycznego jest dość kosztowna w produkcji i zakupie, zwłaszcza przy jeszcze niezbyt dużych ilościach produkowanych przez Can-Am. W przyszłości, gdy łańcuchy dostaw zostaną zoptymalizowane, a linie modeli powiększone, cena może jeszcze spaść.

Kto chciałby jeszcze wyposażyć oba modele, ma do dyspozycji oryginalne akcesoria LinQ. W systemie LinQ akcesoria można montować bez użycia narzędzi za pomocą ćwierć obrotu specjalizowanych punktów mocowania, które już są na miejscu. Końcowa produkcja modeli Can-Am właśnie trwa, a modele Origin oraz Pulse mają być dostępne na początku sezonu 2025, czyli prawdopodobnie w miesiącach marzec/kwiecień.

Jak to często bywa w przypadku motocykli elektrycznych, Can-Am Origin i Pulse nie pozostawiają wiele do życzenia podczas jazdy. W porównaniu do swojej konkurencji spalinowej w segmencie A2 są nawet lepsze pod względem dynamiki jazdy, jednak kanadyjskie e-biki, jak wszystkie pojazdy napędzane elektrycznie, zmagają się z ograniczeniami napędu elektrycznego. Origin prowadzi się świetnie, ale jako adventure bike w dosłownym tego słowa znaczeniu jest mało użyteczny ze względu na zasięg, chyba że przygoda zaczyna się tuż za progiem. Pulse nie ma tego problemu i mogłaby z powodzeniem sprawdzić się jako pojazd codzienny w obszarze miejskim lub maszyna na popołudniowe przejażdżki. W przypadku tych zastosowań trzeba jednak być naprawdę entuzjastą Pulse i zastosowanej w niej, przyznajmy, bardzo zaawansowanej technologii, biorąc pod uwagę cenę zakupu. Origin i Pulse z pewnością nie są dla każdego, co przyznaje również Can-Am. Jeśli w przyszłości zmienią się przepisy lub zwiększy się gęstość energii w technologii baterii, te dwa motocykle mogą przyciągnąć większą grupę klientów. Do tego czasu pozostają interesującymi, nowoczesnymi, ale także bardzo drogimi produktami niszowymi.